افسردگی مادران: چرا اتفاق می‌افتد و چطور درمان می‌شود؟

• BaFamily
• 4 دی 1404
• اشتراک

• افسردگی در زنان و مادران
• علائم افسردگی در مادر چیست؟
• علت‌های شایع افسردگی مادران
• راه‌های کمک و درمان افسردگی مادر
• افسردگی پایان راه نیست؛ با کمک درست درمان می‌شود

افسردگی به طرق مختلف بر فرد مبتلا تأثیر می گذارد. افراد افسرده بسیاری از لحظات شاد و خاطرات خاصی را که می توانند با اطرافیان و فرزندانشان داشته باشند از دست می دهند. به طور کلی افسردگی والدین می تواند بر بسیاری از فعالیت های والدین تأثیر بگذارد. حتی یک فعالیت ساده مانند خواندن کتاب داستان برای کودک ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. والدین افسرده ممکن است به اندازه لازم پر جنب و جوش نباشند.

افسردگی در زنان و مادران

افسردگی از هر 10 زن 1 نفر را تحت تاثیر قرار داده و توانایی آنها برای کار و مشارکت در اجتماع را مختل می کند. از افسردگی بالینی و فصلی گرفته تا افسردگی پس از زایمان و اختلال دوقطبی، افسردگی بسیاری از زنان را تحت تاثیر قرار می دهد. در واقع، این بیماری زنان را بیشتر از مردان درگیر خود می کند. از نظر آماری نیز، زنان تقریبا دو برابر بیشتر احتمال دارد که با این بیماری دست و پنجه نرم کنند. برخی مطالعات نشان می‌دهند که تغییرات هورمونی عامل هستند، در حالی که برخی دیگر نشان می‌دهند که شرایط زندگی و عوامل استرس‌زای فرهنگی در آن نقش دارند. اما علت واقعا مهم نیست و آنچه مهم است این است که چگونه به افرادی که مبتلا به افسردگی هستند کمک کنیم.

افسردگی مادران یک عامل خطر بزرگ برای زندگی کودک است و افسردگی مادر نه تنها درک خود مادر از جهان، بلکه تجربه کودک از جهان درونی و بیرونی را نیز شکل می دهد. والدین و بخصوص مادر افسرده با فرزندان خود به شیوه های متفاوتی در تعامل هستند که بر رشد کودک تأثیر می گذارد. مادران افسرده از احساسات و بیان کمتری در زبان خود با نوزادان خود استفاده کرده و ارتباط چشمی کمتری برقرار می کنند. همچنین کودکان در سن مدرسه با مادر افسرده ممکن است از نظر تحصیلی عملکرد خوبی نداشته باشند و احتمال بروز مشکلات رفتاری در آنها بیشتر است.

علائم افسردگی در مادر چیست؟

افسردگی بر خلق و خو، خواب، اشتها و سطح انرژی مادر تأثیر می گذارد. علائم معمول افسردگی عبارتند از غم و اندوه مداوم و از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که باعث لذت می شدند، همراه با خواب بسیار کم یا زیاد، مشکل در تمرکز، تغییر در اشتها (خوردن زیاد یا خیلی کم)، انرژی ضعیف و افکار خودکشی. افسردگی درمان نشده همچنین خطر سوء مصرف مواد را افزایش می دهد. علائم افسردگی که با فرزندپروری مرتبط است عبارتند از:

• رشد اجتماعی و عاطفی

  مادر مبتلا به افسردگی کمتر به نشانه‌هایی مانند گریه کردن، تماس چشمی یا اشاره‌کردن کودکان خردسالشان واکنش مناسب نشان می‌دهد.

• رفتارهای نامناسب والدین

  برخی از مادران افسرده غفلت کرده و از فرزندان خود جدا می‌شوند، در حالی که برخی دیگر بیش از حد مداخله گر و بیش از حد درگیر کودک خود هستند. وجه مشترک این رفتارهای به ظاهر متضاد این واقعیت است که هیچ کدام به نشانه‌های کودک حساس نیستند.

• تأخیر یا غیبت کودک در مدرسه

  کودکان ممکن است به طور مداوم دیر به مدرسه بروند و یا اصلا نروند، زیرا والدین آنها انرژی یا مهارت های سازمانی لازم برای بیرون رفتن به موقع از خانه را ندارند. به طور کلی مادرانی که از افسردگی رنج می برند، در انجام کارهایی مانند بیرون بردن کودکان به پارک، خواندن کتاب یا حتی صحبت کردن با کودک خود مشکل دارند. فقدان این تعاملات مهم روزانه می تواند پیامدهای منفی طولانی مدتی بر رشد مغز و سلامت کلی داشته باشد. زندگی با یک مادر افسرده همچنین ممکن است رشد بیولوژی استرس کودک را شکل دهد و باعث افزایش سطح اضطراب و احساسات کناره‌گیری شده در طول زمان شود.

علت‌های شایع افسردگی مادران

• تغییرات هورمونی (به‌خصوص پس از زایمان)

• کمبود خواب و خستگی مزمن

• استرس‌های شدید و فشار روانی روزمره

• نبود حمایت عاطفی و کمک عملی از همسر/خانواده

• تنهایی و کاهش ارتباطات اجتماعی

• مشکلات مالی و نگرانی‌های اقتصادی

• تعارض‌های خانوادگی و اختلاف با همسر

• تنهایی و کاهش ارتباطات اجتماعی

• نگرانی درباره سلامت و رشد کودک

افسردگی مادران معمولاً فقط یک علت ندارد و اغلب ترکیبی از چند عامل همزمان است. وقتی خستگی، فشار روانی و کمبود حمایت کنار هم قرار می‌گیرد، مادر احساس می‌کند توانش برای مدیریت زندگی و مراقبت از کودک کم شده است. در این شرایط ممکن است احساس غم، بی‌انگیزگی یا زودرنجی شدیدتر شود و ادامه پیدا کند. نکته مهم این است که افسردگی «ضعف شخصیت» نیست و قابل درمان است. هرچه زودتر علت‌ها شناخته و حمایت و درمان شروع شود، مسیر بهبود کوتاه‌تر و امن‌تر خواهد بود.

راه‌های کمک و درمان افسردگی مادر

افسردگی مادر می‌تواند بسیار فرساینده باشد و احساس خستگی، بی‌انرژی بودن و غم مداوم را تشدید کند؛ اما این وضعیت «ضعف شخصیت» نیست و قابل درمان است. بهترین قدم این است که مادر تنها نماند و با یک مشاور یا روانشناس گفت‌وگو کند تا ریشه فشارها و راهکارهای عملی مشخص شود. حمایت خانواده باید فقط در حد حرف نباشد؛ کمک عملی در مراقبت از کودک و کارهای خانه، فشار روانی را به شکل چشمگیری کم می‌کند. تنظیم خواب و استراحت—حتی کوتاه و منظم—در کنار تغذیه بهتر و کمی فعالیت بدنی سبک مثل پیاده‌روی، می‌تواند روند بهبود را سرعت بدهد. اگر علائم شدید باشد یا مدت طولانی ادامه پیدا کند، مراجعه به پزشک و دریافت درمان تخصصی (و در صورت نیاز دارو) تصمیمی منطقی و درمان‌محور است. مهم‌تر از همه، مادر باید توقع «کامل بودن» را کنار بگذارد و بداند با قدم‌های کوچک و حمایت درست، بازگشت به حال بهتر کاملاً ممکن است.

افسردگی پایان راه نیست؛ با کمک درست درمان می‌شود

زندگی با افسردگی می تواند باعث شود که مادر احساس کنند مادر "بدی" است، اما اینطور نیست. افسردگی مادر غیر معمول نیست و قابل درمان است. یک مادر افسرده مجبور نیست با غم یا احساس گناه شدید زندگی کند. این مادران می توانند از کمک پزشک، دوستان و خانواده خود بهره ببرند. همچنین با اختصاص دادن زمانی برای مراقبت از خود با یک رژیم غذایی سالم، ورزش و زمانی که فقط برای خودشان اختصاص می دهند تفاوت بزرگی ایجاد کنند. چرا که هر کودکی شایسته داشتن مادری است که لبخند بزند.

---