درخواست مشاوره
- BaFamily
- 13 آذر 1404
تحقیر کودکان عبارت است از نفی کرامت آنها به عنوان یک انسان. این نکته را هرگز نباید فراموش کنیم: فرزندان ما انسان هستند. حتی اگر آنها در بسیاری از جنبه ها به ما وابسته باشند، آنها اشیایی نیستند که ما مالک آن باشیم. بنابراین ما حق نداریم به آنها بی احترامی کنیم.
- تحقیر کودک چیست و چرا خطرناک است؟
- اثرات روانی تحقیر بر کودک
- چرا تنبیه و توهین، رفتار کودک را اصلاح نمیکند؟
- تحقیر از نگاه کودک؛ اگر جای او بودیم چه میدیدیم؟
- تحقیر کودک؛ پیامدها و راهکارهای تربیتی سالم
- جمعبندی؛ احترام سنگبنای تربیت سالم کودک
تحقیر کودک چیست و چرا خطرناک است؟
گاهی اوقات کنترل فرزندان از دست والدین خارج می شود. امروزه هنوز خانواده های زیادی وجود دارند که برای تربیت فرزندان خود به قدرت و اقتدار متوسل می شوند. بدون شک، این بزرگسالان همان نوع تربیت را از والدین خود دریافت کرده اند و معتقدند که نظم دادن به کودکان مهم است و این امر مستلزم قاطعیت و سخت گیری است. والدین کاری را که برای فرزندشان بهترین می دانند انجام می دهند، اما مهم است که قبل از هر کاری یک دقیقه به عواقب اعمالشان فکر کنند. تحقیر کودکان هرگز پاسخ درستی نیست.
هر ضربه یا تحقیری که افراد در دوران کودکی خود تجربه می کنند، زخم های دائمی در قلب و ذهن آنها باقی می گذارد. کودک ممکن است بعدها و در بزرگسالی از آثار روانی این تحقیر شدن ها خلاص شود اما هرگز فراموش نمی کند. در واقع خاطره آسیب های دوران کودکی اغلب تا بزرگسالی با کودک می ماند و ثبات و احساس کودک را از بین می برد. سلامت روانی فرزند به اندازه سلامت جسمانی او و حتی بیشتر از آن مهم است. این وضعیت اغلب منجر به این می شود که کودک از احساس گناه و شرم شدید رنج می برد. کودک ممکن است احساس کند ارتباطش با دیگران قطع شده است، در برقراری ارتباط و کنترل احساسات دچار مشکل می شود و یا عصبانیت شدید خود را ابراز می کند. اگر کودکی توسط یکی از عزیزانش تحقیر شود، می تواند بر نحوه دلبستگی کودک در مراحل بعدی زندگی تأثیر بگذارد.
اثرات روانی تحقیر بر کودک
-
ایجاد خشم، مقاومت و رفتارهای انتقامجویانه
تربیت کودک مبتنی بر قدرت و اقتدار در دراز مدت کارساز نیست. در واقع ممکن است در آن زمان موثر به نظر برسد اما حقیقت این است که کودک واقعا چیزی یاد نمیگیرد. علاوه بر این تحقیر احتمالا باعث شورش، خشم و حتی انتقام خواهد شد.
-
یادگیری تحقیر و تکرار آن در روابط اجتماعی
کودک بیشتر احتمال دارد دیگران را تحقیر کند. والدین الگوی شماره یک برای فرزندان خود هستند، بنابراین اعمال والدین به آنها می آموزد که تحقیر دیگران اشکالی ندارد و از تحقیر به عنوان وسیله ای برای ارتباط با دیگران استفاده می کنند.
-
تخریب رابطه امن بین والد و کودک
تحقیر کودکان رابطه سالم بین والدین و کودک را از بین می برد. وقتی والدین سمی مرتباً از فرزندان خود انتقاد می کنند، فریاد می زنند و به آنها صدمه می زنند، اعتماد آنها را نسبت به خود از بین برده و زخم عاطفی ایجاد می کنند. کودکان والدین را به عنوان یک متحد یا محرم نمی بینند، بلکه آنها را منبع درد خود می دانند.
-
کاهش شدید عزتنفس و احساس بیارزشی
تحقیر، عزت نفس و اعتماد به نفس کودکان را از بین می برد. این رفتارها باعث می شود که کودکان احساسات منفی نسبت به خود داشته باشند و در نتیجه احساس ناتوانی، بی لیاقتی و کم ارزشی می کنند. حتی ممکن است دچار اضطراب و افسردگی شوند.
-
شکلگیری باورهای منفی و برنامهریزی ذهن کودک
اگر والدین دائما به فرزندان خود می گویند که آنها احمق هستند، احتمال دارد که نمرات بدی بگیرند. به همین ترتیب، اگر همیشه به آنها بگویند دست و پا چلفتی هستید، احتمال اینکه از ورزش لذت ببرند بسیار کمتر خواهد بود. چیزهایی که والدین به فرزندانشان می گویند ذهن آنها را برنامه ریزی می کند. اگر به بچهها بگویند که نمیتوانند هیچ کاری را درست انجام دهند، از تلاش دست میکشند.
چرا تنبیه و توهین، رفتار کودک را اصلاح نمیکند؟
توهین، سرزنش یا کتک زدن کودک هرگز به او یاد نمیدهد چرا رفتارش اشتباه بوده یا چطور میتواند آن را بهتر انجام دهد. این روشها تنها باعث میشوند کودک دچار ترس، درماندگی و احساس بیارزشی شود. وقتی کودک از سر ترس ساکت میشود، رفتار او تغییر نکرده؛ فقط احساساتش سرکوب شده است.
کودکان زمانی یاد میگیرند رفتار درست چیست که والدین فرصت گفتوگو، توضیح و راهنمایی به آنها بدهند. اما تنبیههای توهینآمیز باعث میشود کودک تمرکز خود را از «یادگیری» به «فرار از تنبیه» تغییر دهد. در نتیجه، نهتنها رفتار اصلاح نمیشود، بلکه خشم، اضطراب و مقاومت بیشتری در او شکل میگیرد.
تحقیر از نگاه کودک؛ اگر جای او بودیم چه میدیدیم؟
مؤثرترین راه برای درک تأثیرات تحقیر کودکان این است که خود را به جای آنها بگذاریم. تصور کنید چیزی در خانه تان زمین ریخته باشد و شریک زندگیتان شروع به فریاد زدن و تحقیر شما کند و به شما بگوید چقدر دست و پا چلفتی هستید و نمیتوانید کاری را درست انجام دهید. چه احساسی خواهید داشت؟ اگر همه ما می دانیم که این امر در میان بزرگسالان غیرقابل قبول است، پس چرا فکر می کنیم این رفتار گزینه مناسبی برای کودکان است؟ آنها هم همان شرم، خشم و ترس را احساس می کنند که ما احساس می کنیم. این عدم انسجام، کودک را گیج می کند. آنها از خود می پرسند که چرا برای بزرگترها جیغ زدن، ضربه زدن و توهین کردن اشکال دارد اما برای بچه ها اشکالی ندارد؟ پس ضروری است که بعنوان یک والد آگاه یاد بگیریم چگونه باید با اشتباهات کودکان، برخورد کنیم.
تحقیر کودک؛ پیامدها و راهکارهای تربیتی سالم
تحقیر کردن کودک نهتنها رفتار او را اصلاح نمیکند، بلکه زخمهای عمیقی ایجاد میکند که تا سالها بر شخصیت و رابطهاش با دیگران اثر میگذارد. درک این پیامدها به والدین کمک میکند روشهای سالمتری را جایگزین تنبیه، توهین یا برچسبزدن کنند.
در جدول زیر مشاهده میکنید که هر پیامد مخربِ تحقیر، دقیقاً چه راهکار سالمی دارد که میتواند همان مشکل را درمان کند. این نگاه علت–معلولی کمک میکند متوجه شویم که چرا احترام، گفتوگو و آموزش، بسیار مؤثرتر از تحقیر هستند.
| پیامد بلندمدت تحقیر کودکان | راهکارهای درست و مرتبط برای اصلاح مشکل |
|---|---|
| کاهش شدید اعتماد به نفس | توصیف رفتار به جای قضاوت شخصیت : به او میفهماند اشتباه، قابل اصلاح است و او "بد" نیست |
| شکل گیری خشم، لجبازی و مقاومت | گفتگوی آرام بعد از فروکش کردن احساسات : باهعث میشود کودک بدون دفاع و مقاومت، رفتار درست را یاد بگیرد |
| تخریب رابطه والد کودک و کاهش اعتماد | همدلی، گوش دادن فعال و احترام در گفتگو : رابطه امن را بازسازی و اعتماد از دست رفته را برمیگرداند |
| یادگیری تحقیر و تکرار آن در رفتار اجتماعی | الگوبودن والد و احترام در گفتگوی سالم : کودک با مشاهده، رفتار درست را تقلید میکند |
| شکل گیری باورهای منفی درباره توانایی ها و ترک تلاش | تمرکز بر تلاش و نقاط قوت به جای تنبیه : ذهن کودک دوباره برنامه ریزی میشود و انگیزه تلاش بازمیگردد |
جمعبندی؛ احترام سنگبنای تربیت سالم کودک
برای تربیت فرزندانی سالم و شاد، باید به آنها احترام بگذاریم. البته والدین باید قوانین و ارزشهای روشنی را ایجاد و از آنها حمایت کنند. اما اگر کودکان نافرمانی کنند، باید با آرامش و محبت آنها را اصلاح کنیم.
مهم ترین نکته برای والدین این است که بفهمند چرا کودکان اینگونه رفتار میکنند و میخواهند چه چیزی بگویند. والدین باید با حوصله و مهربانی توضیح دهند که چرا رفتارهای خاص غیرقابل قبول است و می خواهند چگونه رفتار کنند. مطابق اصول فرزندپروری مثبت، روی نکات مثبت کودک تمرکز کرده و فرزندانشان را متقاعد کنند که خوب، ارزشمند و توانا هستند. این ایده ها را چنان واضح در ذهن آنها حک کنند که هرگز غیر از این را باور نکنند.
برای موفقیت در این راه و همچنین بالا بردن سطح آگاهی والدین می توانند از دوره های تربیت کودک که در سایت باخانواده موجود است استفاده کنند.
در بافملی، باور داریم هر والد آگاهی، میتواند آیندهای روشنتر برای فرزندش بسازد. ما جدیدترین آموزشها و نکات علمی فرزندپروری را از سراسر دنیا انتخاب میکنیم و با زبان ساده در اختیار شما میگذاریم.