عوارض استفاده کودکان از موبایل؛ روش‌های مدیریت درست

• BaFamily
• 7 دی 1404
• اشتراک

• چرا استفاده زیاد از موبایل برای کودک نگران‌کننده است؟
• اثرات بد تلفن همراه بر کودکان
• دسترسی به محتوای نامناسب و خطرات آنلاین
• راهکارهای مدیریت استفاده از موبایل برای والدین
• جمع‌بندی: موبایل «ابزار» است، نه جایگزین کودکی

کودکان این نسل از سنین بسیار پایین به طور مداوم و برای مدت طولانی از تلفن های هوشمند برای انجام کارهای خود حتی تفریح و بازی استفاده می کنند. تا جایی که برخی از والدین از این که فرزندان خردسال خود می توانند با سهولت از برنامه های تلفن همراه استفاده کرده احساس غرور می کنند. برخی والدین حتی از این مرحله فراتر رفته و به فرزندان خود اجازه می دهند تمام روز از تلفن های هوشمند برای تماشای ویدیوهای یوتیوب، بازی کردن و استفاده از رسانه های اجتماعی استفاده کنند بدون اینکه متوجه تأثیر منفی این وسیله بر روی فرزندان خود شوند.

اگر والدین فرزندشان را در استفاده از موبایل و تلفن های هوشمند به درستی راهنمایی کنند و بر آنها مدیریت داشته باشند، استفاده از تلفن هوشمند مشکل ساز نخواهد بود. اما بدون راهنمایی مناسب معایب گوشی های هوشمند و تأثیر منفی آن بر رشد و سلامت کودکان باعث نگرانی است.

چرا استفاده زیاد از موبایل برای کودک نگران‌کننده است؟

استفاده زیاد از موبایل می‌تواند به مرور روی رشد مغز، تمرکز و سبک زندگی کودک اثر منفی بگذارد. وقتی کودک ساعت‌های طولانی درگیر صفحه‌نمایش می‌شود، فرصت تجربه‌های ضروری مثل بازی واقعی، حرکت، تعامل اجتماعی و یادگیری فعال کمتر می‌شود و همین موضوع می‌تواند روی مهارت‌های زبانی، ارتباطی و عاطفی اثر بگذارد. همچنین محتوای سریع و پاداش‌های فوری (ویدئوهای کوتاه، بازی‌ها) ممکن است آستانه تحمل و تمرکز را پایین بیاورد و کودک را به تحریک‌های شدیدتر وابسته کند. از طرف دیگر، استفاده زیاد معمولاً با اختلال خواب همراه است و کم‌خوابی خودش روی خلق‌وخو، یادگیری و کنترل هیجان تأثیر مستقیم دارد. نگرانی مهم دیگر، مواجهه با محتوای نامناسب و خطرات آنلاین است که در سنین پایین می‌تواند آسیب‌زا باشد. بنابراین مسئله «موبایل داشتن یا نداشتن» نیست؛ مسئله این است که استفاده بدون برنامه و بدون نظارت، به سلامت جسمی و روانی کودک فشار وارد می‌کند.

اثرات بد تلفن همراه بر کودکان

خطر ابتلا به تومورهای مغزی

تشعشات حاصل از تلفن های همراه و سایر دستگاه های بی سیم برای کودکان و نوزادان متولد نشده بسیار مضر است و می تواند اثرات نامطلوبی بر روی کودکان داشته باشد. تحقیقات ثابت کرده است که این گونه پرتوها خطر بیشتری برای آسیب های بدنی در کودکان و نوزادان متولد نشده دارند. همچنین سرعت جذب تشعشعات در کودکان بیشتر از بزرگسالان است و مغز آنها چیزی حدود 60 درصد از تشعشات را جذب می کند، چرا که بافت مغز آنها به گونه ای است که جذب بیشتری دارد، جمجمه آنها نازکتر بوده و اندازه آن کوچکتر است.

طی مطالعاتی مشخص شده است که کودکانی که از تلفن همراه استفاده می کنند، احتمال ایجاد تومور غیر بدخیم در مغز و گوش را دارند. زیرا سیستم عصبی در حال رشد کودکان، آنها را در برابر این " ماده سرطان زا" آسیب پذیرتر می کند.

از اثرات امواج رادیویی روی عمق مغز نیابد غافل شد. اختلال در فعالیت مغز که می تواند بر توانایی یادگیری و رشد شناختی کودک تاثیر بگذارد و مشکلات رفتاری متعددی بر جای بگذارد.

خطرات مربوط به بینایی

بزرگسالان و کودکانی که از تلفن هشمند بیش از اندازه استفاده کرده و یا مدت طولانی به صفحه نمایش خیره می شوند، دچار مشکلات و ناراحتی هایی در ناحیه چشم های خود می شوند. از جمله تاری دید، سردرد، خشکی چشم و خستگی. از طرفی بسیاری از کودکان در مورد استفاده از تلفن های هوشمند محتاط نبوده و گوشی های خود را خیلی نزدیک به چشمان خود می گیرند که متخصصان چشم در سراسر جهان به طور مداوم توصیه می کنند که از این کار اجتناب شود.

یکی از بهترین راه حل ها برای جلوگیری از این مورد، محدود کردن استفاده از گوشی به مدت زمان معینی در روز است. همچنین هر چند وقت یک بار وقفه 30 دقیقه ای برای استراحت چشم ها در نظر گرفت. کودک همچننی باید بیاموزد که تلفن خود را دورتر از چشمان خود نگه دارد و روشنایی دستگاه خود را به حداقل ممکن تنظیم کند.

اختلال در یادگیری کودک

حواس پرتی و عدم تمرکز در کلاس درس و هنگام مطالعه از دیگر عوارض استفاده از گوشی های هوشمند است که عملکرد تحصیلی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.

تاثیر بر سلامت روان

از طرفی میل به رفتارهای نامناسب و ناهنجار را نباید نادیده گرفت. ارسال پیامک و تصاویر نامناسب یک مشکل رو به رشد در نوجوانان و اخیرا در کودکان است. کودکان همچنین می توانند از طریق تلفن های هوشمند خود به سایت های نامناسب دسترسی پیدا کنند. همچنین اعتیاد به رسانه های اجتماعی، ارتباط ناخواسته با زورگویان سایبری بر روح و روان کودک تایثرات منفی می گذارد.

دسترسی به محتوای نامناسب و خطرات آنلاین

یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های استفاده کودک از موبایل، این است که در فضای اینترنت ممکن است با محتواها و موقعیت‌هایی روبه‌رو شود که برای سن او مناسب نیست یا امنیت او را تهدید می‌کند. موارد زیر رایج‌ترین خطرات آنلاین برای کودکان هستند:

• محتوای نامناسب سن کودک (خشونت، ترس، جنسی، الفاظ نامناسب)

• تبلیغات گمراه‌کننده و خریدهای ناخواسته داخل بازی‌ها و اپ‌ها

• ارتباط با افراد غریبه و احتمال فریب خوردن کودک

• زورگویی و آزار آنلاین در شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین

• چالش‌ها و ترندهای خطرناک که کودک ممکن است تقلید کند

• نقض حریم خصوصی (انتشار عکس/ویدیو، گرفتن اطلاعات شخصی)

• وابستگی به شبکه‌های اجتماعی و مقایسه خود با دیگران

• کلاهبرداری و لینک‌های مخرب (صفحات جعلی، دانلودهای آلوده)

کودکان هنوز مهارت تشخیص درست و غلط و خطرشناسی در فضای آنلاین را کامل ندارند، پس راحت‌تر آسیب می‌بینند. بهترین کار این است که والدین زمان استفاده را مدیریت کنند، محدودیت‌های سنی را فعال کنند و در انتخاب محتوا همراه کودک باشند.

راهکارهای مدیریت استفاده از موبایل برای والدین

مشکل اصلی موبایل «خودِ موبایل» نیست؛ مشکل، استفاده بی‌برنامه و بدون نظارت است. اگر والدین چارچوب مشخصی برای زمان، محتوا و شیوه استفاده تعیین کنند، هم آسیب‌ها کمتر می‌شود و هم کودک رابطه سالم‌تری با تکنولوژی پیدا می‌کند. راهکارهای زیر کاربردی و قابل اجرا هستند:

• قانون زمان مشخص بگذارید (مثلاً فقط بعد از تکالیف/کارهای روزانه و در بازه‌های کوتاه)

• محتوا را متناسب با سن انتخاب کنید و برنامه‌ها/بازی‌ها را از قبل بررسی کنید

• محدودیت‌های سنی و کنترل والدین را فعال کنید (رمز خرید، فیلتر محتوا، محدودیت دانلود)

• موبایل را از زمان خواب حذف کنید و حداقل یک ساعت قبل خواب صفحه‌نمایش نباشد

• در زمان غذا و دورهمی موبایل ممنوع (قانون خانوادگی برای همه)

• جایگزین جذاب بسازید (بازی، ورزش، کتاب، کاردستی، فعالیت بیرون از خانه)

• الگوی خوبی باشید اگر والدین دائم موبایل دستشان باشد، کودک هم همین را یاد می‌گیرد

• استفاده همراه با گفتگو درباره خطرات آنلاین و حریم خصوصی ساده و قابل فهم صحبت کنید

• موبایل را جایزه یا ابزار تنبیه نکنید تا وابستگی روانی شدیدتر نشود

• علائم وابستگی را جدی بگیرید (عصبانیت شدید هنگام قطع، افت خواب/درس/ارتباط) و در صورت نیاز از مشاور کمک بگیرید

وقتی قوانین شفاف و ثابت باشند، کودک کمتر وارد چانه‌زنی و درگیری می‌شود و به مرور خودکنترلی یاد می‌گیرد. هدف این است که موبایل در زندگی کودک «ابزار» باشد نه «مرکز زندگی»؛ با مدیریت درست، این تعادل کاملاً قابل ایجاد است.

جمع‌بندی: موبایل «ابزار» است، نه جایگزین کودکی

گوشی‌های هوشمند امروزه هم می‌توانند یک فرصت باشند و هم یک تهدید برای کودکان و نوجوانان؛ به همین دلیل استفاده درست، به‌جا و کنترل‌شده از موبایل در تربیت کودک به یک چالش مهم تبدیل شده است. اما در نهایت این وظیفه والدین است که کودک را نسبت به استفاده بیش از اندازه از موبایل آگاه کنند و اجازه ندهند فرزندشان بیش از حد از تلفن همراه و سایر دستگاه‌های بی‌سیم استفاده کند. بهتر است خانواده برای زمان استفاده، نوع محتوا و قوانین خانه چارچوب مشخص داشته باشد تا کودک هم از مزایا بهره ببرد و هم از آسیب‌ها دور بماند.

---